مجموعه حاضر مشتمل است بر اسناد و مکاتبات شاهزاده محمد صادق میرزا معزالدوله از دوران شش ماهه حکومت او بر ارومیه .گفتنی است نامبرده از شوال 1333تا ربیع الاول 1334ه .ق ( 16ـ 1915م) عهده دار حکومت ارومیه بوده است .این اسناد تاریخ وقایع آذربایجان در اوایل سلطنت احمدشاه، نیز گوشه هایی از اوضاع منطقه ارومیه، مخصوصا دخالت های روس در امور آن ناحیه را نشان می دهد .اسناد به ترتیب و توالی زمانی تنظیم شده اند .در ضمایم کتاب این مطالب به چشم می خورد :متن دفاعیات نیکیتین، متن بیانیه کنسولگری روسیه در ارومیه، تصویر تعدادی از اسناد، عکسی از معزالدوله، فهرست اسناد و توضیح کوتاهی درباره موضوع هر سند، و فهرست اعلام .در بخشی از مقدمه کتاب آمده است” :برخی از مشکلات حکومتی معزالدوله، دشواری هایی بود مزمن و ریشه دار که بیش از آن که به تضییقات ناشی از حضور و حاکمیت عملی روس ها مربوط باشد به ناتوانی های کلی نظام اداری قاجار در آن ایام باز می گشت .مسائلی چون فقدان نیروی نظامی مکفی، خالی بودن خزانه حکومت و دیگر موارد مشابه .بخشی از مکاتبات معزالدوله و تشکیلات ولایتعهد در تبریز صرف رفع و رجوع این گونه مشکلات شده است .ولی مکاتبات و اسناد این مجموعه نشانگر تعارض حاصل از حضور و مداخله همه جانبه روس ها در کل امور ولایتی و تلاش حکومت برای مقابله با این وضع است .لهذا معزالدوله در عین همراهی و همگامی گاه به گاه با روس ها، مانند موضوع تامین دواب و علیق مورد نیاز قشون روسیه که موجب جلوگیری از اقدامات مستقیم نظامی های روس و بی نظمی های ناشی از آن می شد (اشاره به تعدادی از اسناد) ـ از مقاومت در برابر خواسته های آنها نیز ابا نداشت .معزالدوله در مقابل دیگر تلاش های مشابه روس ها برای تحمیل نامعقول خواسته هایشان نیز رویه مشابهی داشت .بخشی از مکاتبات وی با کنسولگری روسیه در این ایام صرف آن شده است که با توضیح علل خارج از کنترل حکومت و کلی پدیده هایی چون تنزل ارزش منات و یا ترقی بهای غله، مقامات روسی را از شدت عمل های بی نتیجه منصرف کند (اشاره به تعدادی از اسناد) .براساس مفاد اسناد این مجموعه چنین به نظر می آید که معزالدوله به رغم درخواست های پی در پی، از همراهی و پشتیبانی قابل توجهی از سوی مقامات تبریز یا مرکز برخوردار نبوده است…اگرچه در این اسناد علل برکناری معزالدوله روشن نشده است ولی به نظر می رسد ناسازگاری معزالدوله با روس ها نقش مهمی در این تغییر داشته است .”…