موضوع کتاب حاضر، نقد و تفسیر آراء، اندیشه ها و اشعار مولوی، عارف و شاعر نامدار ایرانی قرن هفتم هجری است. نگارنده، ضمن اشاره به دیدگاه های فلسفی قدیم و جدید دربارة خود شناسی و معرفت نفس، با رویکردی جدید آرای عرفانی مولانا را تحلیل و بررسی می کند. سپس تفاوت رویکرد عرفا به نفس و فرآیندهای متفاوت ذهنی را شرح می دهد و با اشاره به حکایت ها و داستان های گوناگون از مثنوی، به نقد روان شناختی و فلسفی مفاهیم این داستان ها می پردازد. در ادامه، مبحثی درباره نفس شناسی نزد صوفیه و نظریات مرتبط با آن را در علم روان شناسی مطرح می کند. در خاتمه مبحث محبت و عشق مقدس، مفهوم دل و عقل از دیدگاه عرفا، دیگر مبانی عرفانی و فکری مولانا و در نهایت عرفان خاموشی و اسرار آن و تحلیل داستان های مرتبط با آن را مورد توجه قرار می دهد.