ثبات و قرار نسبی حاصل از خاتمه جنگ اول جهانی و خروج قوای بیگانه از کشور، در کنار دستاوردهای دیگر، زمینه ای برای ازسرگرفته شدن مجموعه ای از تلاش های فرهنگی و اجتماعی شد که مدت زمان طولانی به دلیل آشوب مختل شده بود. تشکیل جمعیت فرهنگ گیلان در همین ایام یکی از نمونه های برجسته این تجدید حیات است. گوشه هایی از این تحول و نوآوری را می توان در مجموعه مقالات و نوشته هایی دید که از سال 1298 تا 1307 شمسی در مجله فرهنگ، نشریه جمعیت فرهنگ رشت منتشر شد. گزیده ای از این مقالات و همچنین تاریخچه ای از فعالیت های این جمعیت در کتاب حاضر ارائه شده است.