انسان موجودی مختار است و برای دستیابی به سعادت و رستگاری و کمال خود در دنیا و آخرت همواره در معرض اعمال اراده و انتخاب و تصمیم گیری است و در راه زندگی خود و گزینش کارها و نیازهای خود با وسوسه های شیاطین مواجه است. نگارنده در اثر پیش رو دو موضوع خوف و رجا را در سه دفتر اول مثنوی معنوی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.