امتحان از مباحث مهم در حوزه‌ی قرآن‌پژوهی است. در حقیقت معنادار بودن نظام آفرینش، مرهون این اصل اساسی است که “بشر بیهوده آفریده نشده است و باید برای دست‌یابی به ارزش‌های والای اسلام و مقام جانشینی خداوند، همواره در تلاش باشد”. از رهگذر کامیابی در آزمون‌های الهی، فرایند تحول به سوی “احسن” و قرب به جوار خداوند و راه‌یابی به قله‌ی کمالات تحقق می‌پذیرد. در کتاب حاضر در چهار فصل تحت عنوان بر ساحل امتحان، حکمت‌های امتحان، ویژگی‌ امتحان‌های الهی، و اقسام امتحان، به بخش‌هایی از این بحث و پاسخ برخی پرسش‌ها در این ارتباط پرداخته شده است. از جمله موضوعات این پرسش‌ها می‌توان به شبهه‌ی ناسازگاری نافرمانی آدم (ع) (و عصی آدم ربه فغری) با عصمت انبیا اشاره داشت. این شبهه در زمان امام رضا(ع) مطرح شد و حضرت فرمود: “خداوند آدم را حجت در زمین و جانشینی در شهرها خلق کرد؛ نه حجت برای بهشت و نافرمانی آدم در بهشت بود، نه در زمین و عصمتی که برای پیامبران واجب است، عصمت در زمین است”.