اثر حاضر گزارش سفر حج است به قلم جلال آل احمد. آل احمد که از روشنفکران دهه‏های 30 و 40 شمسی است نگاهی متفاوت به مساله دین و مظاهر آن داشته و ارزیابی نقادانه تفکر حاکم بر فضای مذهبی عصر خویش می‏پرداخت. وی در این سفرنامه که در سال 1343 نگاشته, علاوه بر شرح داستان‏گونه برداشت‏ها, تفکرات و دیدگاه‏های خود از اعمال و مناسک حج همچنین عرفات, مشعر, رمی جمرات و طواف به تبیین اندیشه حاکم بر فضای فکری ـ سیاسی جوامع عربی آن دوره نیز می‏پردازد. روابط بین دولتهای اسلامی, موضع‏گیری اعراب در برابر اسرائیل, غربزدگی مفرط جوامع شرقی و شرح عقب‏ماندگی آنان, گستره جغرافیایی شهرهای مکه و مدینه و سیاستهای دولت سعودی از جمله موضوعاتی هستند که مؤلف در این اثر به کنکاش در مورد آنها نیز پرداخته است.