کتاب حاضر تنظیم شده یازده جلسه سخنرانی و بحث و انتقاد در انجمن اسلامی پزشکان توسط استاد شهید آیت الله مطهری از 23 آبان 1353 شمسی تا چند ماه بعد است. موضوع اصلی این جلسات فلسفه تاریخ بوده است که طی آن به مسئله انحطاط و ترقی تمدن ها در دو بخش یکی از نظر قرآن و دیگر از نظر منطق دیالکتیک پرداخته شده است. نام کتاب از تعابیری که خود استاد به کار برده اند، انتخاب شده است. سبک بحث در این جلسات که پس از سخنان استاد مطهری حضار، نظرات خود را بیان می دارند و استاد شهید با سعه صدر و روی باز به سؤالات آن ها پاسخ می دهند، می تواند برای امروز ما درس و الگو باشد.