این کتاب، نگاهی است به مقوله فرهنگ از این جهت که دارای بُعدی درون ذاتی است. در بخش نخست کتاب، نویسنده با تحقیقی گسترده در دایره المعارف ها و برخی منابع جامعه شناسی در صدد نشان دادن این نکته است که وجود تکاملی انسان در تعریف فرهنگ در میان همه جوامع پذیرفته شده است. به عبارت دیگر در تمام جوامع، جنبه اصیل و حقیقت ثابت انسانی (بُعد درون ذاتی فرهنگ) که عامل رشد و تکامل و وجه تمایز انسان با دیگر موجودات است، مورد پذیرش است. در بخش دوم کتاب، ایشان کوشش می کند که آن حقیقت جامع، ثابت و ارزشی را پیدا کند. در این بخش ایشان با نقد فرهنگ لذت گرا و منفعت طلب غرب، فرهنگ اسلامی را که بر پایه حیات معقول است چنین تعریف می کند: «کیفیت یا شیوه بایسته و یا شایسته برای آن دسته از فعالیت های حیات مادی و معنوی انسان ها که مستند به طرز تعقل سلیم و احساسات تصعیدشده آنان در حیات معقول تکاملی باشد». ایشان در این بخش با تقسیم فرهنگ ها به «فرهنگ رسوبی»، «فرهنگ مایع و شفاف»، «فرهنگ پیرو» و «فرهنگ پیشرو»، بحث های متنوعی را در مورد فرهنگ پیشرو، مطرح می نمایند. تسلط نویسنده بر آرای فلاسفه غرب و دقت و باریک بینی ایشان از ویژگی های این کتاب است.