اثر حاضر، سیزدهمین دفتر از دورة آثار «شهید آیت‌الله دکتر بهشتی» است که توسط بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های ایشان و با هدف زدودن غبار مظلومیت از اندیشه‌های این بزرگ مرد معاصر ایران منتشر شده است. دفتر حاضر، مشتمل بر دو بخش است که بخش نخست، دربردارندة گفتاری از شهید آیت‌الله دکتر بهشتی با عنوان «سه گونه اسلام» است که در سال 1357، در جمع دانشجویان عضو اتحادیة انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا، در کشور اتریش ایراد کرده‌اند. ایشان در این گفتار، جامعه‌شناختی نهضت اسلام، موضع آیات قرآن نسبت به گروه‌های پیرو آن و پیامدهای آن بحث تاریخی را تحلیل کرده‌اند. بخش دوم، با عنوان «مراحل اساسی یک نهضت»، دربردارندة سخنرانی ایشان در سال 1347 در هامبورگ است. در این بخش، مراحل تاریخی نهضت‌های مسلکی اسلام، گونه‌شناسی شده است.