آنچه در کتاب حاضر ارائه شده جریان ها و مسائل خاورمیانه ای از ابتدای شکل گیری تا زمان معاصر است. در بخش اول به مفهوم خاورمیانه و کشورهای آن، ویژگی های خاص منطقه ای و ساختار روابط قدرت و نحوه شکل گیری دولت های مدرن آن پرداخته می شود. در بخش دوم به نقش قدرت های بزرگ و استعمار در خاورمیانه، از تاریخچه پیدایش استعمار و کشورهای استعماری در دو قالب کشورهای اروپایی و ایالات متحده و سیاست ها و برنامه های آن ها و بالاخره به طرح خاورمیانه بزرگ پرداخته شده است. در بخش سوم به عوامل همگرایی و واگرایی در میان دولت های خاورمیانه از قبیل گفتمان ها و پیمان ها و قراردادها پرداخته شده است. در بخش آخر به چالش های اساسی منطقه ای و فرا منطقه ای، از جنبه های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی – اجتماعی، امنیتی – نظامی و دینی – مذهبی پرداخته شده است.