فعالیت ها و پدیده هایی مشخص که تا حدودی قابل دریافت، مشاهده و بررسی بوده و به عنوان وجدان مورد کاوش قرار می گیرند به دو قسم اساسی تقسیم می شوند؛ وجدان آگاهی به شخصیت، وحدت و مختصات آن به طور عموم که به آن علم حضوری و خودآگاهی گفته می شود، و وجدان اخلاقی که تکامل حکمت عملی را برعهده می گیرد. در این کتاب «وجدان» در دریای پُرتلاطم شخصیت انسان از ابعادی چون اخلاق، تاریخ، دین و روان شناسی، تشریح می گردد و نتیجه این می شود که، وجدان منعکس کننده صدای خداوندی بوده و تا انسانیت مورد نیاز است، به وجدان نیز محتاج خواهیم بود.