تبیین و تحلیل نسبت میان آزادی و دانش با توجه به آرا و نظریاتی که در این زمینه مطرح شده, موضوع تحقیق این اثر است. مباحث کتاب برای دانشجویان رشته های فلسفه, جامعه شناسی و علوم سیاسی قابل استفاده است. مؤلف بر این باور است که جامعه در حال پیشرفت به آزادی و تولید دانش سخت نیازمند بوده و نمی تواند بدون این دو عنصر محوری در حوزه های فکری, علمی, صنعتی, اجتماعی, سیاسی و فرهنگی دستاوردی داشته باشد. وی در فصل اول پس از تعریف دانش و ارتباط آن با پدیده های طبیعی و حیاتی بر این مطلب تصریح می ورزد که همه دانش ها با آزادی و آزاداندیشی, عدالت, مشروعیت و قدرت پیشرفت و سعادت ارتباط عمیق و تنگاتنگی دارند. بسیاری از متفکران مسلمان علم و علم آموزی را منشأ حرکت و پیشرفت دانسته و شکوفایی استعداد و اندیشه را در بستر آزادی میسر می دانند. نگارنده درباره آزادی مثبت و منفی و آثار و نتایج هر یک از دیدگاه شهید مطهری به تفصیل سخن رانده و این نکته را یادآور می شود که تعامل مثبت آزادی و دانش، انسان و جامعه بشری را هر چه بیشتر توانمند می سازد. زیرا انسان در حالت آزادی و اختیار می تواند دست به انتخاب زده و توانایی و تسلط خود را ارزیابی کند. وی در مبحث بعدی رشته سخن را با طرح عنوان تقدم دانش بر آزادی ذیل این عنوان: دانش برتر از آزادی, دانش رکن آزادی و دانش قدیم و جدید ادامه می دهد. نویسنده در گفتار سوم راجع به آزادی و دانش های بشری, آزاداندیشی در سازمان های علمی, آزادی و تمدن سازی و آزادی و استبداد و دانش به تفصیل سخن رانده و در یک جمع بندی به این نتیجه رسیده است که دانش ذاتی فطری آدمی است ولی از سوی دیگر آزادی هم یک اصل فطری و طبیعی است. بنابر دیدگاه مؤلفدانش برای بسط و پیشرفت خود به آزادی نیازمند است. وی در پایان به تبیین مناسبات حلقوی دانش و آزادی پرداخته و تولید دانش و نظریه پردازی را محصول تعامل و تضارب آرا و اندیشه ها دانسته و چنین چیزی فقط در محیط آزادی و آزاداندیشی به دست می آید.