پیدایش و نحوه نقش آفرینی اتحادیه های کارگری، سنجه مناسبی است برای پژوهش درباره وضعیت توسعه سیاسی جامعه. همچنان که هر زمان ساحت اجتماعی ایران واقعاً آزادی های سیاسی بوده است، اولین نهادهایی که سر برآورده اند، اتحادیه های کارگری بوده است. از دیگر سو، با حاکم شدن دوباره اختناق، اتحادیه های کارگری به اولین هدف سرکوب گران تبدیل می شود. حبیب لاجوردی در این اثر، دورانی بس حیاتی در تاریخ سیاسی ایران را هم از نظر پیدایی و سرکوبی جنبش کارگری روایت می کند، دورانی که با انقلاب مشروطه آغاز می شود و نهایتاً به انقلاب 57 می انجامد. او با تحلیل فرازها و فرودهای این جنبش، نشان می دهد که تحول اجتماعی حقیقتی، مستلزم امکان سیاست ورزی آزادانه است و نه حاصل خودکامگی مبتنی بر لوازم اقتصادی.