هنگامی که روشنفکران و علمای اسلامی نگاه عقلانی را گفتمان غالب خود کرده و با عقل گرایی افراطی وارد حوزه الهیات و غیبیات شوند و صرفا عقل را معیار تحلیل مباحث دین نمایند، بزرگ ترین بحران را در حوزه فکری ایجاد می کنند، زیرا حوزه فعالیت عقل را بیش از آنچه که هست گسترش داده اند. اما گاهی هم نص گرایی افراطی، نگاه صرفا جبرگرایانه و انتظار حداکثری از نصوص، چنان قشری نگری و مطلق گرایی انحصارطلبی را گسترش می دهد که گویی اسلام به حضور عقل و به کار بردن آن هیچ گونه تمایلی ندارد. هدف این اثر پژوهشی است برای برقراری تعادل میان این دو مبحث.