کتاب دوم “تاجیکان در مسیر تاریخ “مشتمل است بر چهارده مقاله از محققان و صاحب نظران روس، ایران، تاجیکستان و سمرقند و بخارا، درباره تاریخ و فرهنگ و ادبیات “تاجیک “در پیوند با فلات مرکزی ایران و تاریخ و تمدن آریایی ها و ایران .مقالات در دو بخش تنظیم شده است .بخش اول با عنوان “تاجیکان در خراسان بزرگ “شامل این مقالات است” :درباره فرهنگ آریایی های آسیای مرکزی/ ولادیمیر بارتولد”، “تشکل مردم تاجیک و سازمان دولتی آن : دولت طاهریان، صفاریان و سامانیان (قرن های نهم و دهم میلادی)/ آکادمیسین باباجان غفوروف”، “سامانیان و ترکان/ دکتر صالح پرگاری”، “تاجیکان (پیرامون اتنوگینز)/ یوسف شاه یعقوب شاه”، “آریاییان، تاجیکان و فلات ایران/ سیروس ایزدی”، “ترک و تازیک در عصر بیهقی (مقاله مرحوم مجتبی مینوی برگرفته از یاد نامه ابوالفضل بیهقی)، “بیشتری در سوی تاجیکان می بوده/ احمد کسروی تبریزی”، “خجند و خجندیان در آیینه ادب فارسی/ رضا مصطفوی سبزواری “و “آمیزه ای از افسانه و تاریخ/ نادره بدیعی .”بخش دوم کتاب که “سوگنامه بلخ و بخارا “نام گرفته نیز از این مقالات تشکیل شده است” :خیالبافی پان ترکیست ها ـ واقعیت تاریخی/ عبدالله مرادعلی بیگی لنگرودی”، “ورودی به بارگاه کتاب استاد شکوری/ لایق شیرعلی”، “معنویت و احیای ملی/ محمدجان شکوری بخارایی”، “در بخارا بخار گردیدم/ نماز خاتم اف”، “عمر دروغ کوتاه است/ حضرت صباحی “و “از تاریخ سیاسی تاجیکان افغانستان/ سعید سعدی زاده سمرقندی .”