در کتاب حاضر، وضعیت بازرگانی خارجی ایران در عهد قاجار و پهلوی به ترتیب قبل از حکومت پهلوی، دورة رضا شاه، دورة اشغال ایران تا ملی شدن صنعت نفت، از کودتای 28 مرداد تا 1346 و از 1346 تا پایان سلسلة پهلوی، بررسی و مطالعه می شود. به نظر می رسد در دورة قاجار نفوذ تجاری کشورهای انگلیس، روسیه و فرانسه در ایران شدت بیش تری پیدا کرده و وابستگی دولت به تجار اروپایی بیش از پیش بوده است. در دورة رضاشاه بیش ترین توجه به درآمدهای نفتی و صادرات نفت بوده است. در دورة سوم به تبع افزایش صادرات، واردات نیز فزونی داشته است. در دورة پس از کودتان نیز وابستگی به نفت و درآمدهای حاصل از آن است که صدمات زیادی را به بخش بازرگانی وارد ساخته است. شاید بتوان بزرگ ترین نقص بازرگانی ایران در طی دوره های مذکور را وابستگی به غرب و وابستگی به درآمدهای حاصل از نفت دانست.