کالبدشکافی ماهیت و دلایل شکل گیری تفسیر سیاسی قرآن کریم در ایران معاصر است. تفسیر سیاسی، اندیشه ای نص محور است که با اعتقاد به جامعیت قرآن، چاره کار سیاست امروزین را در بازگشت و فهم مجدد قرآن می داند و از همین دیدگا ه، به نقد دوگانه تحجرگرایی دینی و ایدئولوژی سکولار می پردازد. این اندیشه در پاسخ به ناکامی ایدئولوژی مشروطه و پهلویسم از یک سو و عکس العمل منفی به لیبرالیسم و مارکسیسم از سوی دیگر ظاهر شد و خود به ظهور دوگانه التقاط و نواندیشی دینی در ایران (دو جریان منفی و مثبت) در حوزه فکر مذهبی و سیاسی یاری رساند. این نوع از تفسیر، معطوف به سیاست و اصلاح اجتماعی است و به نظامی آزاد و عدالت محور در جامعه توجه دارد. تفسیر قرآن به قرآن، گسست از سنت های تفسیری گذشته، توجه به واقعیت های سیاسی ـ اجتماعی، محوریت توحید، پرهیز از اسرائیلیات و احادیث ضعیف، تاکید بر تاریخ و عقل گرایی، از شاخصه های مهم تفسیر سیاسی قرآن محسوب می گردد.