کتاب حاضر، تالیف میرزا حسین‌خان پسر ابراهیم‌خان تحویلدار است که در سال 1308 هـ . ق برابر با سال 1272 شمسی یعنی در دورة قاجاریه نگاشته شده است. انشای کتاب دارای سبک اداری و خالی از هرگونه پیرایة ادبی است و نگارنده شهری را معرفی کند که دو قرن پیش از آن شکوه افسانه‌ای و نیم میلیون جمعیت داشت و اینک به کمتر از یک دهم کاهش یافته بود، شهری که بیش‌تر محلاتش خالی از سکنه و خانه‌هایش ویران شده بود، صنعتش در زیرپای واردات خارجی پایمال شده و هنرمندان و صنعتگرانش به تهران کوچیده بودند؛ شهری پر از دعانویس، رمال، لوطی و شعبده‌باز. گزارشی که نویسنده در این کتاب، از مشاغل مختلف، از صاحبان مشاغل، خانواده‌های معروف شهر، محلات شهر، گیاهان، جانوران و مصنوعاتش می‌دهد، در هیچ کتاب دیگر دیده نشده است. مصحح از نسخة موجود در کتابخانة ملک استفاده کرده است.