موضوع کتاب حاضر، بررسی دیدگاه های مولوی در مثنوی پیرامون برخی اشخاص و پیامبران الهی است. این کتاب، دوازدهمین مجلد از مجموع «عرفان در مثنوی معنوی» به شمار می آید و در بردارندة پژوهشی دربارة دیدگاه ها و نظریه های مولانا در مثنوی پیرامون حضرت ایوب(ع)؛ شیخ احمد خضرویه؛ ابوعبدالله مغربی؛ بایزید بسطامی؛ ایاز (غلام سلطان محمود غزنوی)؛ زید (صحابی رسول خدا(ص))؛ دیوجانس یا دیوژن و نصوح و توبة وی است.