کتاب در چهار بخش سامان یافته است .در بخش اول، مولف طی مباحثی نشان می دهد، سطح فرهنگ بر محتوای فرهنگ (مجموعه آیین ها، آداب و رسوم، وابستگی ها و همبستگی ها، عادات و عقاید) اثر می گذارد و آن را تحت الشعاع قرا می دهد .مطالب بخش دوم، ملهم از این انگاره است که سیاست، همچون فرهنگ، پدیده ای است که در دوران صباوت عقل بشر تحقق یافته و به همین دلیل سیاست نیز مانند فرهنگ اصالتا بومی، وحشی و جدال آفرین است، اما به موازات رشد آموزشی تحت هدایت عقل قرار می گیرد .در فصل سوم، مولف اذعان می دارد :((دین همانند فرهنگ و سیاست از حیث ظهور طبیعی متعلق به دوران دیرینه است و نوعی گرایش فطری است اما در نهایت پدیده ای است محصول عقل و محکوم حکم آن)) .در آخرین بخش کتاب با عنوان ((عقل و ایدئولوژی))، مولف این نکته را بیان می کند که ایمان و آرمان جای خالی عقل را پر نمی کند، بلکه میدان یافتن این دو در غیاب عقلانیت سرعت در سراشیب است .