زندگی انسانی ترکیب شده است از یاد، اکنون و آرزو. یاد، مربوط به گذشته است و آرزو به آینده تعلق دارد. اگر این یادها و آرزوها را که متعلق به همگان است. روی هم بگذاریم می شود تاریخ. نوع بشر آن چه را که در طی زندگی تاریخی خود کرده یا اندیشیده و آن را به ثبت رسانده و یا آثاری برجای گذارده است. همان سرگذشت اوست که از آن پند می آموزد، عبرت می گیرد و به آن می نازد. این بار تاریخی گذشته، اگر از عناصر مثبت ترکیب شده باشد و درست از آن بهره گرفته شود، می تواند توشه ی راه آینده گردد. حوادث گذشته ای که در طی سالیان دراز بر سر یک ملت آمده، به دو صورت آگاه و ناآگاه تاثیر می گذارد و مهم است. در هر حال، گذشته ی هر ملتی باید مورد نقد قرار بگیرد؛ نه مقدس شناخته شود و نه طرد و نسخ شود، تا بتوان از آن به درستی استفاده کرد. کتاب حاضر مجموعه ای از مقالات و گفت وشنودهای دکتر اسلامی ندوشن در طول سالیان است. تقریبا تمام مقالات مندرج در کتاب در مجله ی “هستی” به چاپ رسیده است. عنوان برخی از این مقالات و گفت وشنودها عبارت اند از: “نفت و ایران”، “بم بزرگ، بم ناپیدا”، “جوانان، تاریخ و زبان”، “ملیت و قومیت”، “ایران و جهان، بازسازی تمدن ایرانی” و “ایران: دیروز، امروز، فردا”.