سرچشمه تصوف را برخی در هند و ادیان کهن آن، و برخی در ادیان ایران باستان از مهر، میترا، آیین بهی و زردشتی می جویند. عده ای نیز عقاید صوفیه را تلفیقی از همه این موارد با اسلام می دانند. مطالب این کتاب، یادداشت های مرحوم «سعید نفیسی» درباره تاریخ تصوف، و همچنین یادداشت های شاگردان وی در این باره است. در کتاب مباحثی چون «آثار تعلیمات بودایی در فرهنگ ایرانی»؛ «تصوف ایرانی از دیدگاه فلسفی»؛ «نفوذ مانویان در تصوف»؛ و «تأثیر تعلیمات یهود، نصارا و یونانیان در تصوف»، مطرح می شود. نگارنده در بخش هایی از کتاب به طریقت، شریعت و کتاب های مهم صوفیه در ایران، پرداخته و سماع، تصوف و آداب صوفیه را بررسی کرده است. قسمتی از کتاب به «سلسله نسب فرقه های تصوف ایران و هند» و «طریقه ملامتیان»، اختصاص دارد.