رمان حاضر اثر «جیمز موریه» ـ ادیب انگلیسی قرن نوزدهم و منشی اولین سفارت دولت انگلیس در ایران ـ سرگذشت یک ایرانی عهد فتحعلی شاه قاجار با نام «حاجی بابا» و ذکر و توصیف اخلاق و آداب و عقاید و احوال آن روز ایران است. حاجی بابا پسر دلاکی اصفهانی است که در راه مشهد اسیر ترکمن ها می شود و بعد از فرار از دست آنها به مشهد می رود و از آن جا در تهران و قم و اصفهان، سرنوشت خود را دنبال می کند. از نقالی و رمالی تا ملاباشی گری همه کاری را می آزماید و به استامبول و حتی لندن نیز مسافرت کرده و فراز و نشیب زندگی خود را در طی داستان بیان می کند و ظلم و جهل و بی خبری دستگاه حکومت و فقر و فساد زندگی عامه را همراه با جزئیات به تصویر می کشد. نسخة حاضر از این کتاب بر اساس ترجمة میرزا حبیب اصفهانی به چاپ رسیده است.