علم کلام مانند دیگر علوم، سیر تحول و تطور خاص خود را دارد و تاریخمند است. از این رو بررسی و ارائة تصویری درست از سیر تطور و بررسی تاریخی مسائل و مباحث آن نزد متکلمان، در دوره ها و مراحل گوناگون تاریخی لازم به نظر می رسد. متکلمان امامیه به رغم برخورداری از وحدت هدف و امتیاز و ویژگی مشترک در عرضة مباحث کلام، رویکردهای متفاوتی داشته اند. نویسنده در کتاب حاضر در پی آن است تا تطوراتی را که در کلام شیعه از نظر رویکردهای کلی و به تبع مسائل و مباحث آن از عصر غیبت تا قرن هفتم هجری رخ داده است، بررسی و تحلیل کند. بخش نخست کتاب در مباحث کلی که به منزلة مقدمة بخش دوم است، دو فصل دارد. فصل نخست مطالبی دربارة کلام از جمله وجه تسمیه، تعریف، موضع، غایت، هدف ها و روش های آن و فصل دوم دربارة کلام شیعی است که در آن مذاهب و فرق شیعه، نقش شیعة امامی در تفکر دینی، دوره های تاریخی حیات فکری و کلامی آن، رویکردهای کلی و عوارض کلام شیعی بحث و بررسی می شود. در بخش دوم رویکردها و گرایش های کلان و کلی کلام شیعی مورد نظر است که در سه فصل: نص گرایی، عقل گرایی تاویلی و خردگرایی فلسفی عرضه شده است.