کتاب حاضر، ترجمه ای از رسالة «شکوی الغریب عن الاوطان الی علما البلدان»، اثر «عین القضات همدانی»، به فارسی است. عین القضات، این رساله را به صورت یک نامة بلند سرگشاده به زبان عربی، هنگامی که در زندان بغداد محبوس بوده به علمای همدان نوشته است. ایشان از رنج هایی که برایش پیش آمده و از اینکه او را به اتهام بی دینی از همدان دور کرده اند و در بغداد به زندان افکنده اند در این نامه شکایت می کند و به دفاع از خود می پردازد. همچنین این کتاب، همراه با رسالة «حقیقت مذهب» از نویسنده است که در آن سه مبحث: «ایمان به خدا»، «نبوت و آخرت»، مورد بررسی قرار گرفته است.