پژوهش حاضر به موضوع گونه شناسی و صورت‌بندی جریان روشنفکری در جمهوری اسلامی ایران اختصاص یافته است. مطالب اثر در چهارفصل تنظیم‌شده که در فصل نخست، گونه‌های مختلف صورت‌بندی روشنفکری در ایران، بر مبنای نوع رابطة حکومت و مردم، با تأکید بر نقش دین بررسی شده است. در فصل دوم، صورت‌بندی روشنفکری سنّتی‌اندیش دینی و غیردینی در جمهوری اسلامی مورد تحلیل قرارگرفته است. صورت‌بندی روشنفکری تجددگرای دینی در قالب چهار گفتمان، در فصل سوم ارائه شده است. در فصل پایانی، صورت‌بندی روشنفکری مجدّد در جمهوری اسلامی بررسی‌شده و به نقش «سیدجمال‌الدین اسدآبادی»، «میرزامحمدحسین نائینی» و «امام خمینی» به‌عنوان پرچم‌دار روشنفکری مجدّد در ایران پرداخته شده است.