انسان از آن جهت که از تفکر عقلی و زندگی تدبیری برخوردار است، به یک تئوری کلی و طرح جامع و منسجمی که راه و روش رسیدن به کمال و سعادتمندی را ترسیم کند نیاز دارد. این تئوری کلی همان مکتب و ایدئولوژی است. از آنجا که عقل فردی و جمعی بشر از ارائه طرحی جامع و کامل برای زندگی ناتوان است، به وحی و نبوت و آیین آسمانی نیازمند است. آخرین و کامل‌ترین دین آسمانی، دین اسلام است و می‌تواند به نیازهای هدایتی بشر در همه زمان‌ها و مکان‌ها پاسخ گوید. در تحقیق حاضر تلاش شده تا ضمن گردآوری دیدگاه‌های جدید و کهن با زبانی روان، عمیق‌ترین مسائل دین‌پژوهی بازگو شود.