مباحث کتاب در دو فصل با این عناوین سامان یافته است :((نقد تئوری عقلانیت در جامعه‌شناسی)) و ((عقلانیت اسلامی)) .در فصل اول، مولف ضمن تاکید بر نظریات ((ویلفر دو پاره‌تو)) و ((ماکس وبر))، نقد و تحلیلی از برخی نکات بحث برانگیز اندیشه‌های اجتماعی ـ اقتصادی این دو، به دست می‌دهد .به‌زعم مولف، مطالعه این فصل منوط به آشنایی قبلی با دیدگاه‌ها و نظرات این دو متفکر است .وی در باب مفهوم عقلانیت در مباحث جامعه‌شناسی توسعه اذعان می‌دارد :((اغلب مباحثاتی که در ایران بر سر مفهوم((وبری)) عقلانیت یا کنش منطقی((پاره‌تو)) شده است، نوعی بی‌توجهی مفرط به پیش درآمدهای معرفت‌شناختی این مفاهیم صورت گرفته است)) . فصل دوم نگاهی اجمالی است به آموزه‌های اسلامی در باب عقلانیت .