این کتاب شامل چهار بخش است. در بخش اول، «والرشتاین» به ساخت تاریخی علوم اجتماعی از قرن هجدهم تا سال 1945 (پایان جنگ جهانی دوم) می پردازد. والرشتاین در بخش نخست به برآمدن علوم اجتماعی یکه نگر
(ایدئوگرافیک) و قانون نگر (نومتتیک) در میانه نزاغ الهیات و فلسفه می پردازد. ماحصل تکوین علوم اجتماعی در قرن هجدهم و نوزدهم، ظهور رشته های تاریخ، اقتصاد، جامعه شناسی، علوم سیاسی و انسان شناسی است. والرشتاین با توضیح زمینه های سیاسی و پیوست های اجتماعی این رشته ها، کاربرد قدرت از این علوم را توضیح می دهد. در فصل دوم، والرشتاین به مباحث درون علوم اجتماعی از سال 1945 تاکنون می پردازد. در این سال ها، علوم اجتماعی به چالش کشیده می شود و کارایی و بهینگی سابق را ندارد. از نظر والرشتاین سه تحول یعنی تغییر در ساختار سیاسی جهان و ظاهر شدن ایالات متحده به عنوان یک قدرت اقتصادی بلامنازع و آغاز جنگ سرد میان ایالات متحده و اتحادیه جماهیر شوروی و مطرح شدن کشورهای تازه استقلال یافته به عنوان بازیگران سیاسی مهم، گسترش جمعیت و ظرفیت تولیدی جهانی در طی 20سال پس از پایان جنگ جهانی و گسترش شگفت انگیز کمّی و جغرافیایی نظام دانشگاهی و دانشمندان حرفه ای علوم اجتماعی در اقصا نقاط جهان منجر به تحت تأثیر قرارگرفتن ساختار علوم اجتماعی شد. این اتفاقات، باعث شد علوم اجتماعی در قرن بیستم چالش هایی از قبیل اعتبار شکاف ها و خطوط تمایز سه گانه، جهان شمولی علوم اجتماعی و تقسیم سه شعبه ای دانش را از سر بگذراند. والرشتاین در دو فصل نخست به بررسی انتقادی تاریخ تکوین علوم اجتماعی و چالش های از سرگذرانده آن می پردازد و در فصل سوم به بررسی دلالت های نظری این ادعاها رسیدگی می کند. او معتقد است که ساختاربندی جدید علوم اجتماعی باید در سه سطح بازآرایی رشته های علوم اجتماعی، بازتعریف مرز یا حتی تمامیت سه ابرحوزه علوم طبیعی، علوم انسانی و علوم اجتماعی و همچنین ساختاربندی مجدد نهادهای دانش با تجدیدنظر در محوریت دانشگاه پژوهشی، رخ دهد. او برای رسیدن به چنین حکمی چهار مسئله مهم از قبیل دلالت های رد تمایز هستی شناختی میان انسان ها و طبیعت، دولت محوری علوم اجتماعی، تنش میان امر جهان شمول و امر خاص، و پرسش از عینیت را در دستور کار خود قرار می دهد. فصل پایانی کتاب به نتیجه گیری والرشتاین از مباحث مطروحه و طرح ساختاربندی مجدد علوم اجتماعی اختصاص دارد. وی چهار پیشنهاد عملی و عینی برای ساختاربندی مجدد علوم اجتماعی مطرح می کند که شامل گسترش نهادها یا مؤسسات درون دانشگاهی یا منسوب به دانشگاه ها، ایجاد برنامه های پژوهشی فرارشته ای و یکپارچه درون ساختار دانشگاهی، انتصاب اجباری اساتید در دو یا چند دپارتمان یا دانشکده، و کار مشترک دانشجویان تحصیلات تکمیلی است.