در دوره‌ی معاصر، قیام‌های بزرگی هم‌چون جنبش تنباکو، مشروطه، ملی شدن صنعت نفت، قیام 15 خرداد و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به وقوع پیوسته است. از میان جنبش‌های چهارگانه، سه مورد اول، با پیروزی انقلابیون همراه بود، اما قیام 15 خرداد، علیرغم تحول بینشی و نگرشی ایجاد شده در جامعه، با سرکوب شدید رژیم مواجه شد و به شکست انجامید. این شکست ظاهری، سبب گردید تا برنامه‌ریزان انقلاب، برای مرحله‌ی پس از پیروزی انقلاب نیز چاره‌اندیشی کرده و نظام سیاسی مطلوب خود را مشخص کنند. سرعت استقرار نظام جمهوری اسلامی به فاصله‌ی اندکی پس از پیروزی انقلاب، نیز موجب تعجب و حیرت ناظران و تحلیل‌‌گران خارجی و داخلی شد و آنان را نسبت به قدرت مدیریت و سازماندهی رهبری انقلاب به تامل واداشت. با این مقدمه، نگارنده در این پژوهش در صدد بررسی دوره‌ی شتاب انقلاب اسلامی، بررسی مصاحبه‌ها، اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها و سخنرانی‌های رهبران و گروه‌های رهبری‌کننده‌ی مردم و نیز شعارها و قطع‌نامه‌های مردم در راهپیمایی‌ها است که مبین فرایند طبیعی تاسیس نظام جمهوری اسلامی است. بررسی و ارزیابی فرضیه‌ی پژوهش، فرایند طرح مفهومی نظام جمهوری‌اسلامی در دوره‌ی شتاب انقلاب اسلامی (دی ماه 1356 تا زمان برگزاری رفراندوم در 12 فروردین 1358) با شیوه‌ای تاریخی و از طریق تحلیل محتوای گفتارها و رفتارهای گروه‌ها و جریان‌ها و رهبران انقلابی و نیز توده‌ی مردم انجام شده است. بر همین اساس، این پژوهش شامل ویژگی‌های عمده‌ی جنبش انقلابی سال‌های 57-1356، زمان تاریخی مطرح شدن عنوان “جمهوری اسلامی” نحوه‌ی برخورد مخالفان و موافقان با آن، و عکس‌العمل امام خمینی و دولت موقت در مقابل این مباحثات است.