نوشتار حاضر در برگیرنده پژوهشی در تاریخ فقه سیاسی شیعه است که در قالب چهار مبحث عرضه شده است :((مبانی مشروعیت حکومت و دولت در اسلام))، ((وظایف حکومت اسلامی در امور عمومی))، ((وظایف حکومت اسلامی در برخورد با امور خارجی)) و ((موقعیت حکومت در امور خصوصی مردم)) .نگارنده کتاب با توجه به این که رخدادها و عوامل اجتماعی و جغرافیایی، همچنین روحیات مردمی در تشریع احکام و آرای فقها تاثیر بسزا داشته هر یک این مباحث را در پنج مقطع زمانی تشریح می کند که عبارت اند از1 :ـ دوره حضور پیامبراسلام (ص) و نزول وحی2 ;ـ دوره صحابه تا انقراض حکومت امویان3 ;ـ دوره حکومت عباسیان تا انقراض آن حکومت به دست مغولان4 ;ـ دوره حکومت مغولان تا تشکیل دولت ها در سرزمین های اسلامی به شیوه اروپایی5 ;ـ دوره تشکیل دولت در سرزمین های اسلامی به شیوه اروپائیان تا زمان حاضر .