نگارنده در کتاب حاضر با بهره گیری از تجارب قضایی در شعبه ویژه منابع طبیعی و با تکیه بر رویه قضایی، پس از بیان ماهیت و شیوه ملی کردن جنگل ها و مراتع؛ مبانی، عناصر و آثار تشخیص اراضی ملی از مستثنیات را تبیین کرد. از نوآوری ها و مطالب ویژه پژوهش آن است که در ابتدا مالکیت بر اراضی ملی در قبل و بعد از ملی شدن جنگل ها و مراتع مورد کنکاش قرار گرفت، سپس شیوه مدیریت ارگان های دولتی بر اراضی ملی ترسیم گردید، در ادامه پس از ذکر عناصر تشخیص شامل فرد تشخیص دهنده و موضوع تشخیص؛ شاخصه های فنی تشخیص اراضی ملی از مستثنیات، برای استفاده کارشناسان و حقوق دانان در دو گفتار ابزارها و عوامل طبیعی بررسی شد.