این کتاب، ترجمه و شرح رساله 22اُم از «رسائل اخوان الصفا» است. موضوع کتاب محاکمه و دادخواهی شورانگیز و پرهیجانی است که در یک سو ی آن انسان قرار دارد، و مدعی مالکیت رقابت حیوانات در مُلک هستی می باشد، و در سوی دیگر اصنافی از حیوانات است که از دست اشرف مخلوقات به تنگ آمده و او را ناقض نوامیس خلقت می دانند و لب به شِکوه می گشایند! محل این محاکمه جزیره ای در بحر «اخضر»، و داور و قاضی، مَلک جنّیان است که بر این جزیره حکمفرمایی می کنند. داستان این محاکمه چنان پُرنکته و پُرمغز است، و در شمول و گستردگی جهات مختلفی را دربرمی گیرد، که خواندن و شنیدن آن برای اکثر طبقات جامعه دلنشین و سودمند است… . برخی از حیوانات مانند «کِرم برف» خود را حلقه وار گرد می کنند و برخی دیگر مانند «صدف» خود را جمع می نمایند و پاره ای مانند مار در حرکت به خود پیچ وتاب می دهند و برخی مانند عقرب راه می روند و زمره ای مثل موش می دوند و دسته ای دیگر… .