در کتاب حاضر، رابطه اسلام شیعی و مردم سالاری با رویکرد جامعه شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است. چگونه ایران شیعی در دنیای معاصر پای در عرصه مردم سالاری نهاد، نخبگان دینی در این عرصه چه نقشی دارند، در ایفای چنین مأموریتی چه بازنگری هایی در برداشت های دینی کردند، در این بازنگری ها چه میزان از شرایط اجتماعی تأثیر پذیرفتند و در نهایت روحانیان در قبال آن چه موضعی اختیار کردند. اینها پرسش هایی است که پاسخگویی به آنها در پژوهش پیش رو با روش تحلیل تطبیقی – تاریخی سه جنبش گذار در سه مقطع تاریخی (جنبش مشروطه، جنبش ملی در اولین کابینه مصدق و جنبش ملی در دومین کابینه مصدق) دنبال می شود.