برای ترسیم درست تاریخ علم و تمدن و فرهنگ، باید آگاهی های دقیق و صحیحی از نقش تمدن ها و جوامع گوناگون در آفرینش این برگ های زرین حیات بشری داشته باشید. نقش مسلمانان در این تاریخ، بسیار برجسته و شگرف بوده است و در میان مسلمانان هم شیعیان سهمی بسزا و مؤثر در بنیان گذاری تکوین و تحول شاخه های گوناگون علوم داشته اند. اگرچه درباره سهم و نقش شیعیان، قضاوت های نادرستی در طول تاریخ صورت گرفته است، اما باید به خاطر داشت که پرسش ها و خرده گیری های چالش برانگیز حتی اگر آمیخته به طعن و کنایه باشد گاه دستاوردی ارزشمند دارد. چنانکه قضاوتی از این دست، انگیزش نجاشی در تألیف اثری گران مایه در فهرست آثار شیعی تا قرن پنجم شد.