عارفان اسباب راستین کشش خلق به سوی خالقند. وجودشان رحمت و برکتی برای جوامع بشری است و در حقیقت قطب تعادل جامعه‌ی انسانی به حساب می‌آیند. دیدن ایشان و خواندن احوالشان و ذکر اقوالشان موجب رستگاری و تحلیل باطنی قلب به سوی خدای حکیم و جهان‌آفرین است. مولف در این نوشتار به شرح زندگی و سلوک عارف بزرگ “شیخ‌ نجم‌الدین کبری ـ فقیه، متکلم، فیلسوف، محدث و صوفی‌ نامدار ـ می‌پردازد. تاریخ ولادت نجم الدین را سال 540 هجری در خوارزم و در منطقه‌ای به نام خیوق یا خیوه و یا خیوک دانسته‌اند. ایشان آموزش‌های اولیه را که مرسوم سنت‌های دینی و ایرانی است از پدرش آموخت. در دوران جوانی فکر افزودن دانش، آن‌چه که به دین مربوط بود و به خدا، او را از منطقه‌ی خوارزم دور کرد و به سفرهایی جهت‌دار دست زد؛ سفرهایی جهت‌دار که می‌توانست برای او تجربه‌های بزرگ به هم راه آورد و در این هجرت‌های بزرگ دینی و علمی بود که وی قصد دیدار عالمان بزرگ که شهرتی در زمینه‌های علوم اسلامی داشتند حرکت کرد. باری این سفرها به شهر بزرگ نیشابور، اصفهان، همدان، تبریز، اسکندریه، مصر، مکه و عراق در جریان بود. نجم‌الدلین به تناسب مراتب علمی و حالات شخصی و عرفانی چندین لقب داشت، که در این کتاب به آن القاب به اختصار اشاراتی شده و از آن جمله است: طامه‌ الکبری، نجم کبری، نجم‌الدین، ابوالجناب، شیخ (پیر) ولی تراش و… در این کتاب هم‌چنین آثار نظم و نثر شیخ کبری معرفی شده است. نجم‌الدین که به راستی ملقب به شیخ شهید شده است در واقعه‌ی خوارزم در سال 618 به وسیله‌ی تاتارها به شهادت رسید.