در کتاب حاضر، مساله ی گذار از جامعه ی سنتی به جامعه ی متجدد، طولانی شدن این دوره ی گذار در ایران و نیز علل طولانی شدن گذار به بحث گذاشته شده است. به تصریح کتاب: “پرداختن به چگونگی گذار از جامعه ی پیش مدرن یا جامعه ی سنتی به جامعه ی متجدد یا مدرن برای جامعه ی ایران که در این مرحله ی تاریخ خود قرار دارد از مهم ترین دغدغه های روشنفکران است”. بر این اساس، در کتاب چهار راه کار روشنفکران برای این گذار بررسی شده است. این راه کارها عبارت اند از: 1- گذار از سنت به تجدد: تقدم تجدد به نوسازی؛ 2- حفظ فرهنگ بومی و “ملی” ـ اخذ علم و تکنیک غربی؛ 3- بومی گرایی در تضاد با قرائت “ملی” از تجدد؛ 4- از نوسازی به تجدد: گذار از جامعه ی سنتی به جامعه ی متجدد. در این بررسی از منظر اندیشه ی سیاسی درباره ی آرای برخی نمایندگان این راه کارها به اجمال بحث شده است. از جمله: میرزا فتحعلی آخوندزاده، عبدالرحیم طالبوف، سید جمال الدین اسدآبادی، میرزا ملکم خان، داریوش آشوری، جواد طباطبایی، و علی شریعتی.