دعای کمیل از ادعیه عمیق، سرشار از معارف اخلاقی و عرفانی و معنویت شیعه است. تأمل در مفاهیم و موضوعات آن، فرد را در وضعیت روحانی و معنوی ویژه‏ای قرار می‏دهد. در این شرح سعی شده است با نقل فرازهای این دعا ضمن توضیح مفاهیم، الفاظ و ترکیبات آن، نظام فکری شیعه و معارف اعتقادی و کلامی دعا تشریح و تحلیل گردد. نتایج اعمال، آثار گناهان، خضوع و خشوع، عذاب الهی، مقام خشیت، قبولی اعمال و محبت الهی برخی از موضوعات این دعا را تشکیل می‏دهد.