در کتاب حاضر، نگارنده پس از شرح دو نگاه، يا نظر، اخلاقي و عرفاني به داستان پروانه و آتش، به توضيح نظر حلاج پرداخته و سپس نگاه عاشقانه احمد غزالي و پس از او نويسندگان و شاعران ديگر را تا حافظ با توجه به نوشته‌ها و اشعار ايشان بررسي کرده است. تحقيق نگارنده درباره سير انديشه عرفاني در روايت‌هايي است که از داستان پروانه و آتش شده است.