این کتاب در چهارچوب دانش جغرافیای شهری ایران و جایگاه جغرافیای شهری در برنامه ریزی شهری و منطقه ای حتی الامکان از سرآغاز علمی آن تاکنون با کاربرد تحلیل تکوینی، تحلیل ساختاری و در مواردی تحلیل کار کردی به رشته تحریر در آمده است. نگارنده مطالب کتاب را در نه فصل با عنوان های تاریخ و دیدگاه های پیدایش شهر و شهرنشینی؛ شهرنشینی در دورة باستان (پیش از اسلام)؛ شهر و شهرنشینی در دورة اسلامی؛ بازسازی و تجدید ساختار نظام شهری ایران؛ دورة پهلوی و استقرار نظام سرمایه داری؛ پویائی نظام شهری و سازمان فضائی آن بعد از انقلاب اسلامی؛ نظام سلسله مراتبی شهرهای ایران؛ شهر و نظام شهری در طرح های توسعة ملی و چالش ها و سیاست های راهبردی در نظام شهری ایران.