کتاب حاضر با توجه به ضرورت طراحی توسعة مبتنی بر فرهنگ و تمدّن اسلامی و بازسازی آن تدوین شده است. فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی هر دو مکمّل یکدیگر بوده و تأثیرات متقابل فراوانی بر هم داشته اند. نگارنده در این کتاب طی شش فصل به واکاوی و تحلیل این ارتباط از ابتدا تاکنون پرداخته است. بر این اساس، پس از شرح کلیاتی دربارة تعریف فرهنگ و تمدن و ارتباط این دو مقوله با یکدیگر، زمینه های شکوفایی علمی در تمدن اسلامی و نقش ایرانیان در شکوفایی این تمدن را مورد مطالعه قرار داده است. سپس به علومی که در تمدن اسلامی ظهور کردند پرداخته و هنر در تمدن اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. تحلیل تأثیر تمدن اسلامی بر تمدن غرب و شرح علل و عوامل انحطاط و افول تمدن اسلامی، از دیگر مباحث مندرج در این کتاب است.