شرح و بررسی احکام مربوط به ماهیت در کتاب “نهایة الحکمة” تألیف علامه سیدمحمدحسین طباطبایی است. در ابتدای این اثر به بیان اهمیت ماهیت و جایگاه ان در فلسفه اسلامی پرداخته شده و پس از آن احکام ماهیت و اعتباری بودن آن در حکمت متعالیه و ادله مربوط به اعتباری بودن ماهیت از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی بیان شده است. در ادامه نویسنده به بیان احکام مربوط به کلی و جزئی و نیز ذاتی و عرضی و احکام فلسفی مربوط به آن¬ها پرداخته و اقسام ذاتی و عرضی و نوع حمل ذات بر ذاتیات و عرض بر عرضیات را بیان نموده است. بیان احکام مربوط به جنس و نوع، احکام مربوط به فصل، ترکیب اتحادی ماده و صورت و نیز تبیین دیدگاه ملاصدرا در مورد اتحاد ماده و صورت، از دیگر محورهای بحث در این نوشتار است.