شرح و تبیین مفاهیم و معارف اخلاقی خطبه قاصعه است. این خطبه بزرگترین سخنرانی حضرت علی (ع) است که در نهج‏البلاغه آمده در توصیف و تبیین صفات متکبران و فخرفروشان و نکوهش آنها و هشدار نسبت به شکل‏گیری صفات رذیله در درون انسان در این شرح ضمن نقل هر فراز و ترجمه آن مفردات و کلمات از دیدگاه لغوی و اصطلاحی بررسی و مبانی قرآنی و اسلامی گفته‏های حضرت علی با مستندسازی این مطالب با دیگر معارف اسلامی مشخص شده و شرحی مفصل از صفات نکوهیده اخلاقی شکل گرفته است. ضمن اینکه پیرامون مفاهیم دیگر اخلاق مانند: آزمایش، حمیت و تعصب، حبط اعمال، عبرت، وفای به عهد، اختلاف، قطع رحم، ایمان و تواضع دیدگاههای حضرت علی تحلیل شده است.