زمینه اصلی خیزش چنین مباحثی در جامعه علمی ما نظریات غربی است. بنابراین این کتاب، در آغاز به دیدگاه های غربیان می پردازد و در سرانجام، نظریات استحصال شده از آثار متفکران اسلامی ارائه می شود. ساختار این کتاب، براساس نظریات موجود تنظیم شده است. فیلسوفان دین و عرفان در غرب در این زمینه، چند نظریه مهم ارائه نموده اند. کما اینکه عارفان اسلامی به ویژه ابن عربی و اتباع وی، و فیلسوفان اسلامی، فارابی، ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالمتالهین، به این موضوع پرداخته اند؛ مجموع این نظریات، در هفت گروه جای می گیرند که در ذیلشان پانزده نظر، به تفصیل ارائه، ارزیابی، مقایسه و داوری نهایی شده اند و درنهایت، راه برای عرضه نظریاتی جدید، گشوده شده است.